De macht van de tolk

Stel je voor dat je het staatshoofd bent van een machtige natie, en dat je te maken hebt met een buitenlands staatshoofd dat een taal spreekt die je niet kent. Je neemt een tolk mee, aangezien dit je enige mogelijkheid is om te kunnen communiceren. Wanneer je tegenover de buitenlandse leider zit, kan je een gevoel krijgen van wat voor persoon het is en wat ze denken en wat ze proberen over te brengen. Maar natuurlijk gaat het grootste gedeelte van de communicatie via de woorden die worden gesproken. Op het eerste gezicht kan deze situatie heel gewoon lijken, maar als we de hele situatie overwegen realiseren we ons dat de tolk enorm veel macht heeft in deze situatie. Misschien zelfs bijna zoveel als jijzelf als staatshoofd. Zeker als de tolk direct met het buitenlandse staatshoofd spreekt in plaats van via een andere vertaler.

Een vertaling is nooit compleet objectief, het proces van vertalen laat ruimte voor subjectiviteit. Iedere woordkeuze, de toon, de vervoegingen, de intonatie, gezichtsuitdrukkingen en maniertjes. Deze spelen een grote rol in wat er daadwerkelijk wordt gecommuniceerd. In het geval van de woordkeuze zal de tolk vaak een subjectieve keuze moeten maken. Iedere keuze heeft de potentie om de boodschap significant te veranderen. Dit laat veel bewegingsruimte voor de vertaler om de boodschap in te kleuren. Een kleine toegevoegde nadruk op een woord hier, een geschrapte nadruk daar. Kortom, hij is eigenlijk degene die communiceert met het buitenlandse staatshoofd. En je moet maar hopen dat hij een betrouwbaar doorgeefluik van informatie is.

Zelfs als je extra tolken in dienst neemt om de vertaling te controleren kan de eerste tolk blijven doorgaan met het verdraaien van je woorden zonder echt op te vallen. Hij kan ook betekenis toevoegen of weglaten van wat je bedoelde over te brengen. Vooral het eerste. En daar wil ik nu op focussen. We leven nu in een samenleving vol tolken of vertalers. Je zou zelfs kunnen zeggen dat we de vertalersklasse cultiveren. Ten slotte, wat is een expert of intellectueel behalve iemand die door middel van een papiertje toestemming heeft gekregen om complexiteit uit te leggen aan de rest van de wereld? Een tussenpersoon in het midden tussen informatie en de mensen die het onderwerp beter willen begrijpen? We denken er niet vaak over na maar het ontstaan van deze laag tussen de informatiebron en onze eigen oren is een zeer gevaarlijke ontwikkeling. Zeker in zo een imperfecte wereld als de onze, die vatbaar is voor corruptie.

Naar mijn mening wisten onze voorouders dit. Dit is waarom bijna alle manifestaties van Indo-Europese culturen de neiging hadden om hun wetten zo simpel mogelijk te houden. Kort, bondig en makkelijk te begrijpen. Daarom bouwde Rome haar hele rechtssysteem rond het concept cui bono, of wie heeft er baat bij? De nomadische volkeren uit de oudheid, die later naar Europa trokken, leefden volgens de duale geboden wees eerlijk en blijf onafhankelijk door verleidingen en begeertes te weerstaan. Als je ver genoeg teruggaat in de tijd werd bovendien het geschreven woord gezien als een ongezonde ontwikkeling. Een aparte klasse, net zoals de vroegere barden, had als taak om alle belangrijke informatie mondeling door te geven. De stem voegt een extra dimensie toe aan communicatie, vergeleken met het geschreven woord, wat het effectiever en doelmatiger maakt en context toevoegt. Vergeleken met het gesproken woord is het geschreven woord dood en levenloos.

De Reactionair

Boekenwinkel

Ondek onze grote collectie boeken, zoals Desengaño, in onze boekenwinkel.

Terwijl de wereld naar het geschreven woord overstapte, ontdekten zekere individuen het krachtige geheim hierboven beschreven. In plaats van het behoud van de simpele elegantie van de tien geboden bijvoorbeeld, begonnen ze met een subjectieve interpretatie van de Bijbel en haar wetten en regels. In plaats van het behoud van het rechtlijnige systeem van rechtvaardigheid, zoals ooit in Rome bestond en in vrijwel alle Europese naties die aan Rome vooraf gingen, werd een extreme vorm van legalisme ingevoerd, waarbinnen we nu verdrinken in details en kleine lettertjes. Hiermee verplaatste de macht van de makers van de fundamentele wetten en gedragscodes naar een klasse van individuen die beweerden dat alleen zij de wetten en codes konden begrijpen. Deze klasse drong aan op een complete herschrijving van de wetten op een meer specifieke of gedetailleerde manier.

Het overgrote gedeelte van de wereld zag dit als een positieve ontwikkeling. Een vooruitgang. In werkelijkheid was het een machtsovername over de hele linie. Binnen religie, economie, rechten en geschiedenis. Nog steeds worden dingen ieder jaar complexer, meer gedetailleerd en labyrintisch. Dit voelde intuïtief goed aan, want we zagen zogenaamd zeer getrainde en geleerde specialisten die hun leven wijden aan specifieke onderwerpen om die volledig uit te werken en op te breken in verteerbare stukjes. Hiermee zouden we veel tijd en werk besparen. Terwijl mijn stelling is dat wat daadwerkelijk gebeurt niet in de buurt komt van het ondergaan van een veelzijdige opleiding vanaf de geboorte, zoals bijvoorbeeld de oude Grieken deden, waarbij zij een gebalanceerde en gezonde kennis van natuur en de wereld en al haar onderdelen opdeden. In plaats daarvan worden we door een smal pad geleid, met het oog volledig gefocust op nut. Gefocust op het nut voor de economische machine. En in ons drukke, hectische leven kijken we naar poortwachters van ieder vak, als vertalers van informatie.

Deze poortwachters zijn in essentie informatieknelpunten, met bijna volledige macht over het vormen van hun gekozen onderwerp. Wat dit ook betekent is dat kwaadwillende, machtsbeluste partijen niet langer ieder individu persoonlijk hoeven te indoctrineren. Ze hoeven alleen een handjevol poortwachters te controleren via financieringsbronnen of via andere poortwachters of andere instituties. Ze hoeven alleen de prikkels te creëren die hen laten meespelen en de gewenste narratieven te verspreiden. Met gedachten – en taalcontroles om mensen binnen de ideologische lijntjes te houden. En het opzetten van zware ontmoedigingen en straffen voor wie ongemakkelijke waarheden uitspreekt. Aangezien deze poortwachters de informatiestroom controleren die naar alle niet-erkende specialisten en non-experts stroomt, kan je door enkel de poortwachters te controleren, de realiteit vervormen.

En wat voor types zullen deze rol willen vervullen? Er zijn talloze uitzonderingen, maar meestal zijn het de stoutmoedigen, de egoïsten die geen schaamte of bescheidenheid kennen. Naar mijn ervaring worden de meeste wijze individuen, in vergelijking met degenen die slechts intelligent zijn, beperkt door een natuurlijke bescheidenheid. Niet een valse bescheidenheid, maar een zeer oprechte bescheidenheid. Alsof zij een glimp hebben opgevangen van hoeveel er is dat ze nog niet weten. En zelfs als zij de meest deskundige individuen in de wereld zijn van een bepaald vakgebied zal dit type wijze zich vaak onwaardig voelen om de rol van tolk op zich te nemen. Omdat ze er zeker van zijn dat ze de rol geen eer aan zouden kunnen doen en omdat ze niet willen misleiden of zich verspreken. Minder wijze mensen hebben hier vaak geen last van en zullen sneller hun kans grijpen om respect te krijgen. Of een hoger salaris. Of het vooruitzicht om door het grote publiek als deskundig en succesvol gezien te worden. Dit specifieke type zal zichzelf en zijn principes sneller opzij zetten om de hand te dienen die hen voedt, in tegenstelling tot het aangaan van een onvermoeibare zoektocht naar waarheid ten koste van alles. En ze hebben vaak de onzekerheden die een mens aanzetten tot kuddedenken en kuddegedrag. Ook zullen ze eerder een idee of geloof of standpunt dogmatisch verdedigen. Zelfs wanneer zij diep van binnen weten dat het wel eens incorrect zou kunnen zijn. Dit maakt hen de perfecte welwillende instrumenten voor wie met geld de cultuur en de politiek wil hervormen. En in het bijzonder voor wie het verleden wil herschrijven of de narratieven in het heden wil controleren. Of wie een visie voor de toekomst wil scheppen. Bijna alle vakgebieden in de wereld worden gedomineerd door een mix van deconstructivisten of vertaler-types. De grote meerderheid van deze types zijn in essentie robots. Ze voeren hun rol uit zonder er bewust bij na te denken in ruil voor hun deel van de taart.

Het probleem waar ik mij op richt is niet zo zeer deze types. Hoewel ik hen niet respecteer en ik hetgeen zij veroorzaken beschouw als rampzalig voor de hele wereld, lijkt deze mentaliteit een permanent onderdeel van de mens. De meeste mensen hebben de neiging om het hoofd laag te houden en het pad van de minste weerstand te nemen. Ik richt mij op degenen die de prikkelstructuren en strafmechanismes hebben gecreëerd, degenen die de weg bereiden voor het creëren van pionnen toegewijd aan deconstructie en complexificering en vertekende vertalingen. Dat is de wortel van de kanker die onze wereld aan het overnemen is.

Walt Whitman noemde eenvoud de ‘glory of expression’. Socrates vond de Spartanen de meest wijze Grieken, juist omdat ze aandrongen op eenvoud. En ik heb altijd Charles Lindbergs citaat gewaardeerd ‘God maakte het leven eenvoudig. De mens maakt het complex’. Dit zijn geen clichés, eenvoud helpt om orde te scheppen en te behouden. Nodeloze complexiteit vernietigt orde. Het vertroebelt het water, opent een doos van Pandora van eindeloze verwarring. We creëren complexiteit en nieuwe klassen om die complexiteit te interpreteren. En dat noemen we innovatie en vooruitgang. Onze financiële en justitiële instituties zijn daarvan getuige. De meeste intelligente mensen zijn tegenwoordig niet bezig met het graven naar onze herkomst en wortels, het achterhalen van ons verleden, het ontdekken van de diepten van de oceaan, het doorzoeken van het Amazoneregenwoud om nieuwe geneesmiddelen of diersoorten te vinden, of de sterren als doel stellen. In plaats daarvan worden veel van de slimste koppen van onze tijd tegen elkaar opgezet door advocatenkantoren en bedrijven. Hierbij doen ze elkaars inspanningen teniet in een doelloos spel. Op financiële markten worden derivaten van derivaten verhandeld en veel mensen besteden hun hele leven aan het vinden van creatieve manieren om een kleine economische voorsprong te vinden op hun collega’s. En om wat precies? Voor welk doel?

De eerste westerse samenlevingen lijken eenvoud en harmonie met de natuur te hebben gewaardeerd. Dit heeft altijd veel echter gevoeld voor mij. Indo-Europese culturen over de hele wereld, zeker hoe verder je terug in de tijd kijkt, geloofden in een enkele schepper van alle dingen. Één bron, vanwaar al het andere is ontstaan en uit voortkomt.

Het is een interessant feit dat puur wit licht alle kleuren bevat. We kunnen het opdelen in primaire kleuren. En dat is plezierig en intrigerend. Het is nieuw, interessant, en maakt het mogelijk om de wereld op een andere manier te bekijken. We kunnen deze primaire kleuren in nog meer kleuren opbreken en doorgaan in verdere afgeleiden. Met iedere stap in het opbreken zijn er kansen voor de ambitieuzen om zich te vestigen als tolk van deze nieuwe elegante kleuren. En we kunnen dit proces eindeloos doorzetten, tot we zijn vergeten en geen beeld meer hebben van het pure witte licht waaruit alle afgeleiden zijn onttrokken. Maar het witte licht is perfectie en volledigheid. Al het andere is gevaarlijke nieuwigheid. Pas op voor de macht van de vertalerrol die jouw begrip van je eigen realiteit kan vervormen. Vooral degenen die je vertellen om je eigen liegende ogen of oren of intuïtie niet te vertrouwen. En al helemaal degenen wiens woorden geen weerklank vinden of niet als waarheid overkomen. Wanneer we de macht zien van kwaadwillenden, of degenen die de kwaadwillenden dienen, spelen we een zeer gevaarlijk spel dat ons zelfs ons begrip van de realiteit kan kosten.