De mythologisering van het liberalisme

Het christendom was vroeger de wereldbeschouwing die de westerse samenleving vormde. Onze moraal en ethiek waren gefundeerd op de christelijke leer, onze epistemologie was doordrenkt van christelijk denken, sociale instellingen die de belangrijkste aspecten van het leven beheersten, zoals het huwelijk, waren christelijk van aard. Vandaag de dag leven wij in de nagloed van deze beschaving, waarbij deze wereldbeschouwing werd vervangen door het liberalisme.

Met deze aanvangswoorden beoog ik duidelijk te maken dat met ’liberalisme’ niet zozeer een politieke ideologie wordt bedoeld, als wel een overkoepelende wereldbeschouwing, een zeitgeist als het ware, die gehele samenlevingen regeert. Het beginsel van liberalisme is liberté, vrijheid. Aan dit principe op zichzelf heb ik eerder meerdere artikelen gewijd.¹² Overige beginselen van het liberalisme zijn gelijkheid en individualisme. Deze waren eens precies en afgeleid van rede en argumentatie, maar tegenwoordig, wanneer wij spreken over “vrijheid”, denken wij niet langer aan een logisch, abstract concept of aan de filosofie daaromtrent, maar associëren wij dit met sentimenten als oorlog en onderdrukking.

Mythologisering van het liberalisme

Dit is wat ik de mythologisering van het liberalisme zou noemen, en is mijns inziens geëntameerd door de Tweede Wereldoorlog. Het is geen toeval dat wanneer iemand zich verzet tegen de meest recente iteratie van liberalisme,³ men om de oren geslagen wordt met etiketten als nazi, fascist of zelfs antisemiet. Vrijheid is niet langer louter een abstract principe, maar een diep geworteld verlangen, een emotie, waarmee we vage narratieven en beelden associëren als oorlog, onderdrukking, grenzen, en dit alles samengevat in de Tweede Wereldoorlog.

De Reactionair

Boekenwinkel

Ondek onze grote collectie boeken, zoals Desengaño, in onze boekenwinkel.

Racisme is niet langer fout omdat het abstracte principe van gelijkheid geschonden wordt —door het niet beschouwen van mensen als een tabula rasa— en individualisme —door het plaatsen van individuen in collectieven— maar omdat de vorige keer dat racisten aan de macht waren, de Holocaust plaatsvond. Democratie is niet langer een logische positie die voortkwam uit het zien van naties en staten niet als een collectief maar als een verzameling individuen, nee, democratie in twijfel trekken als beste en enige vorm van bestuur maakt je bijna kwaadaardig en wel omdat de nazi’s niet democratisch waren.

Het moet duidelijk zijn dat ik hier natuurlijk geenszins pleit voor nationaal-socialisme, noch de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog of de Holocaust wil relativeren. Ik observeer slecht het feit dat het liberalisme, dat oorspronkelijk voortkwam uit zelfverklaarde anti-bijgelovige denkwijzen nu bijna volledig wordt beheerst door mythische denkwijzen en emotie.

Stollen en oplossen

De eschatologische visie van Guénon bestaat uit solidification gevolgd door dissolution. Als ik dit zou moeten interpreteren, dan zie ik de vroege moderniteit —toen “principieel liberalisme” opkwam, als in, het liberalisme gebaseerd op principes in plaats van narratieven— als solidification. Gedurende deze tijd werd de wereld gemechaniseerd; Newtoniaanse natuurkunde bestond uit oorzaak en gevolg, wat effectief betekende dat alles berekend kon worden en alles voorspeld kon worden. Sciëntisme en empirisme regeerden, niets werd aan het toeval overgelaten. Na verloop van tijd vloeiden postmodernisme, vloeibaar modernisme, hieruit voort. Nu is niets zeker. Newtoniaanse natuurkunde wordt vervangen door de kwantumfysica met alle eigenaardige verschijnselen die daarmee gepaard gaan. Temporele oorzaak en gevolg worden vervangen door vreemde, relatieve theorieën over tijd. We kunnen niet eens zeker zijn over wat het verleden is en wat de toekomst is. Sciëntisme en reductionistisch materialisme waarbij we alles in biologische, empirische feiten verankerden, is gereduceerd tot niets; sekse is nu gender.

Het postmodernisme, dat zijn wortels heeft in de kritiek van Friedrich Nietzsche op de Verlichting, legt de nadruk op de veelheid van perspectieven zonder eenheid of enig objectief fundament, want alle waarden zijn een kwestie van perspectief en er is geen neutraal “moreel standpunt”. Vanuit een postmodern perspectief blijkt het liberalisme, verre van een reeks universele morele principes te bieden, slechts het zoveelste historisch geconditioneerde wereldbeeld te zijn, één dat even kwetsbaar is voor de oplossende draaikolk van het moreel relativisme. De Verlichting was dus uiteindelijk zelfvernietigend omdat haar rationele methode van onderzoek onverbiddelijk haar eigen grondbeginselen blootstelde aan een vernietigend onderzoek dat zij op den duur niet konden doorstaan.⁴

Zoals het modernisme zelf de kiem bevatte voor het postmodernisme, zo leidden de paradoxen binnen het liberalisme tot een ontbinding van het principieel liberalisme en het ontstaan van een —vaag, zwevend, zonder duidelijk fundament— mythisch liberalisme…

Liberalisme als zombie

Zoals ik eerder heb betoogd, is het fenomeen van woke simpelweg een nieuwe iteratie van het liberalisme, die duidelijk meer mythisch van aard is dan eerdere vormen. Dit komt mede door de nadruk op de lived experience en zelfidentificatie.

Hoe minder gedefinieerd iets is, hoe vrijer het is, aangezien iets definiëren gelijk staat aan iets inkaderen. We zien dit bijvoorbeeld bij de gender-binary, waarbij de categorieën mannelijk en vrouwelijk worden afgeschaft en vervangen door een oneindig spectrum. Interessant is dat iets dat meer woke is —hier gebruikt als voorbeeld van een meer mythologische versie van liberalisme— niet altijd gelijk staat aan minder gedefinieerd zijn, noch, om onze eerdere termen te hanteren, minder solide. Neem als voorbeeld racisme; Woke verwerpt niet de raciale categorieën zoals het met geslacht doet,⁵ maar versterkt deze en plaatst ze in een mythologisch narratief.

De nadruk op de lived experience en zelfidentificatie binnen woke is een gevolg van de erkenning van de inherente subjectiviteit van menselijke ervaring. Deze “vloeibare” manier van denken komt voort uit “solide” manieren van argumenteren die een deconstructie van zichzelf tot gevolg hadden. Waar bepaalde kwesties op een voetstuk worden geplaatst en worden versterkt met mythologieën, moet worden opgemerkt dat deze versterking losgekoppeld is van de werkelijkheid. Enerzijds “steun” ik daarom het woke-isme omdat het het principieel liberalisme deconstrueert, anderzijds lijkt het een zombie-versie van het liberalisme. Het liberalisme, dat zichzelf deconstrueerde, keert terug uit de dood door haar principes te exporteren van de rede naar een mythologisch domein… Een liberalisme dat niet langer kan worden weerlegd met argumenten omdat de beginselen zijn bevrijd van de beperkingen en gevaren van de werkelijkheid.