Enoch Powell

De strenge dictie waarmee Enoch Powell zijn publiek toesprak schetst een stem van een sobere politicus. Wie wat langer luistert zal echter onder de invloed raken van de bezwerende toon en achter de façade van rigoureuze logica een man zien die geleid werd door eerst zijn hart en daarna zijn hersenen. Vandaar lijkt hij vol te zitten met ogenschijnlijke tegenstrijdigheden. Wie had gedacht dat de schrijver van de ten onrechte racistisch genoemde ‘Rivers of blood’ speech fel opkwam voor de rechten van vermoorde Kenianen tijdens de Mau Mau-opstand? Even paradoxaal was zijn steun voor de genationaliseerde gezondheidszorg en vakbonden terwijl hij als grondlegger gold voor het vrijemarktdenken en uiteindelijk de inspiratie was voor het monetaire beleid van Thatcher.

De vurige retoricus, zoals die bekend stond, had die naam niet te danken aan poëtische speeches, maar aan het gevoel van passie wat die gaf aan de meest prozaïsche en rauwe woorden. Dit taalgebruik volgde vanzelfsprekend uit zijn hoewel analytisch, erg heldere benadering tot vraagstukken. Onder al de logica en syntaxis begaf zich een echter onderstroom van wat Powell motiveerde, namelijk zijn grote liefde voor zijn vaderland. Al voor de oorlog was hij vastberaden zijn plicht te volbrengen en het leger in te gaan om Groot-Brittannië te beschermen van het fascistisch gevaar dat hij scherp op het netvlies had na een paar weken bij een joodse familie in Duitsland te hebben doorgebracht.

Zijn nationalisme uitte zich in een grote liefde voor India tijdens de Britse heerschappij. Voor zijn ambitie om de gouverneur-generaal van India te worden achtte hij het cruciaal om Urdu te leren om met de lokale bevolking te communiceren. De rest van zijn leven berouwde hij nog het verlies van India, wier relatie met Groot-Brittannië hij als integraal en a priori achtte.

Met het verlopen van het tijdperk waar de wereld bedekt werd door imperiale rijken veranderde Powell ook van mening. Hij zag dat de weg voorwaarts de weg van de soevereine natiestaten was. Dit was de drijfveer achter zijn oppositie tegen de EEG (European Economic Community), wat de opzet voor een EU was, zoals Powell duidelijk probeerde te maken, waar de macht gecentraliseerd zou zijn bij de ondemocratische en niet tot verantwoording te roepen Commissie en niet meer bij het soevereine Engelse parlement. “There is a great deal of this instinctive post-imperial wish to be big. If we’ve lost the empire, the crude idea runs; let’s join something else big…”. Dit was de heuvel waarop Powell zou willen sterven, want toen de Conservatieve Partij aankondigde voor toetreding te zijn zegde Powell zijn lidmaatschap op.

De Reactionair

Boekenwinkel

Ondek onze grote collectie boeken, zoals De seksuele revolutie, in onze boekenwinkel.

De heuvel waar hij niet op zou sterven, maar hem wel ervan zou weerhouden om in een Conservatieve regering te werken kwam twee jaar eerder. Ondanks zijn liefde voor India was hij tegen immigratie vanuit oud-kolonies: “England can have a love for India, without wishing to see India on the streets of Birmingham”. Tijdens een speech in Birmingham sprak Powell over de problemen van de immigratie die grote delen van het land veranderde ‘beyond recognition’. De speech zou de dag daarna de ‘Rivers of blood speech’ gaan heten in alle kranten. Hij werd kort daarna door de Minister President ontslagen uit het kabinet. Kranten noemden hem een ‘racialist’, William Rees-Mogg, de vader van de prominente brexiteer, noemde de speech ‘evil’.

As I look ahead, I am filled with foreboding. Like the Roman, I seem to see ’the River Tiber foaming with much blood’. […] In numerical terms, it will be of American proportions long before the end of the 20th century. Only resolute and urgent action will avert it even now. Whether there will be the public will to demand and obtain that action, I do not know. All I know is that to see, and not to speak, would be the great betrayal.

Powells grote fout was om aan te nemen dat zijn publiek even erudiet als hij was. Het citaat aan het begin van zijn uitspraak hierboven komt uit Vergilius’ Aeneis. Het personage in het Griekse gedicht maakt zich inderdaad zorgen over problemen die de immigratie veroorzaakt, die problemen stammen echter van één immigrant. De intentie van de immigrant met zijn hofhouding was om Rome zijn nieuwe thuis te maken met de nieuwe Goden die zij meebrachten, ongeacht de vreselijke oorlogen die ervan zouden kunnen komen.

Het bezwaar wat Powell maakte was dus hetzelfde met wat hij even eerder in zijn speech maakte toen hij stelde dat Sikh-gemeenschappen incompatibel waren met de Engelse manier van leven. Als ze al hun gewoontes wilden behouden. Dat zou onmiskenbaar zijn geweest voor iedereen die even de tijd genomen had om de complete speech te lezen.

Zoals rechtse mensen vaak in herinnering wordt gebracht door de pedante types in de universiteiten, kan retoriek gevaarlijk zijn. Vooral in de hoofden van degenen die het niet begrijpen blijkbaar. De inhoud ging dus over verschillende en schurende culturen en nationaliteiten in plaats van de abjecte en infame beschuldiging van racisme. Ook bij uitstek over de gedachte dat als Engeland zou willen blijven bestaan als natiestaat die rust op de Engelse gewoontes, het Engels moet blijven. Na een opiniepeiling bleek 74% van Engeland het met hem eens te zijn. De schade was helaas reeds gedaan en Powell zijn ontslag bleef van kracht. Of de onheilsvoorspelling van Powell werkelijkheid is geworden laat ik over aan u.

Over de genialiteit van de man valt echter niet te twisten. Hij beheerste meer dan tien talen: Engels, Duits, Frans, Italiaans, Grieks (modern), Urdu, Welsh, Russisch, Spaans, Portugees, oud-Grieks, Latijn, Hebreeuws en Aramees. De man die de jongste professor en brigadier in het Britse Rijk zou worden had nog wat andere trucjes in petto toen hij op 17-jarige leeftijd zijn Cambridge scholarship examen moest maken. Na het drie uur durende examen in anderhalf uur te hebben afgerond besloot hij de tekst die hij in het Grieks moest vertalen in twee versies te schrijven. Eén in het dialect van Thucydides, de ander in de stijl van Herodotus. Een andere opdracht schreef hij in drie dialecten en voorzag het nog van voetnoten. De scholarship was uiteraard van hem.

Als tranen in de regen van de dingen die de linkse God verboden heeft, is wellicht zijn langste campagne vergeten. Namelijk dat van de vrije markt. Als eerste in de Britse politiek zag hij hoe inflatie echt ontstaat en dat het niet het resultaat is van geldhongerige bedrijven die hun prijzen veranderen, maar van de overheid die de geldhoeveelheid vergroot. Tot deze conclusie was hij gekomen niet door een academische analyse, maar door gezond verstand. Powell was echter geen radicale individualist zoals Thatcher, die zei: “There is no such thing as a society. There are individual men and women…”. “Society”, schreef Powell, “is much more than a collection of individuals acting together, […] It has an existence of its own; it thinks and feels; it looks inward, as a community, to its own members; it looks outward, as a nation, into a world populated by other societies, like or unlike itself.” Weer keert Powell terug naar zijn eerste beweger, de liefde voor Engeland, zijn natiestaat. Zoals hij praktisch bij elk van zijn overtuigingen deed, of we het nu hebben over zijn oppositie tegen de EEG, zijn dédain jegens Amerika, wat de eenwording van Europa lang steunde, of zijn acceptatie van het afbreken van het Britse Rijk na de Suezcrisis, of zijn reden waarom hij een monarchist was, aangezien de monarch de personificatie is van de soevereiniteit van de natiestaat.

Veel waarover Enoch Powell schreef en sprak kan discussie over worden gevoerd. We kunnen in ieder geval zeggen dat waar Enoch Powell speechte hij respect terug kreeg. Tony Blair beschreef Powell als; “one of the great figures of twentieth century British politics”, John Bercow verklaarde hem als “my hero”, Nigel Farage, op zeker moment de chauffeur van Powell, beschreef hem als “my political hero” en Tony Benn zei: ”he was my friend”.

Powell zei een eens: “I’ve never played the game, the game of snakes and ladders.” Wellicht is dat waarom hij het nooit tot PM heeft geschopt. We kunnen alleen speculeren wat er dan anders was geweest.