Punished Bosniak
Netanyahu's Pearl Harbor
Over gokken en verliezen
Enkele dagen geleden vond in Moskou de 20e editie van de Valdai Discussieclub plaats. De hoofdgast op die conferentie was de president van de Russische Federatie, Vladimir Poetin. Een van de onderwerpen die ter sprake kwamen, was de recente militaire operatie van de Azerbeidzjaanse strijdkrachten in Nagorno-Karabakh. Na tientallen jaren van Armeense dominantie in dat gebied hield de zelfverklaarde en door niemand erkende Republiek Artsakh op te bestaan. Voor Armeniërs is dit een nationaal trauma.
“Hoe heeft het zo ver kunnen komen?” was een terechte vraag uit de zaal. Poetin nam het woord en antwoordde: “In de afgelopen 15 jaar hebben we contact gehad met onze vrienden uit Karabakh. Telkens hebben we aangedrongen op een compromis tussen de Armeniërs en de Azeri’s. Wij stelden aan de Armeniërs voor dat zij 5 provincies aan Azerbeidzjan zouden teruggeven en daarmee de 2 regio’s waaruit Nagorno-Karabakh bestaat, inclusief de Lachin-corridor, zouden behouden. Echter, onze Armeense vrienden weigerden dit voorstel steevast. Wij zeiden tegen de Armeniërs: ‘Pas nu op, Azerbeidzjan is een olieproducerend land, hun economie groeit, ze zijn met meer dan 10 miljoen. Laten we de militaire capaciteiten van jullie landen naast elkaar leggen. Jullie moeten een compromis sluiten nu het nog kan.’” Het antwoord van de Armeniërs was: “Nee, we zullen geen compromis sluiten, we zullen vechten.” Armenië gokte, Armenië vocht en Armenië verloor.
Operatie Cast Lead
Op 27 december 2008 lanceerde Israël Operatie Cast Lead. Het doel van de operatie was om militaire posities van Hamas te elimineren, die werden gebruikt om Israël met raketten te bestoken. Drie weken later, op 18 januari 2009, kon Israël de overwinning vieren. De operatie was een klinkend militair succes voor het Israëlisch defensieleger, de doelstellingen werden behaald met minimale verliezen, slechts 13 gesneuvelde Israëli’s tegenover 1417 Palestijnen. Een verhouding van meer dan 100 Palestijnen voor elke Israëli. Wat Israël destijds had moeten doen, was vanuit een positie van absolute militaire dominantie een uitgestoken hand tonen aan de Palestijnen, met een redelijk voorstel voor een compromis en een levensvatbare Palestijnse staat. Wat verschillende Israëlische regeringen van diverse politieke stromingen vervolgens deden, was het tegenovergestelde. De Palestijnen in Gaza werden veroordeeld tot een ellendig bestaan in de openluchtgevangenis van Gaza. De Israëli’s rekenden erop dat hun positie van absolute militaire dominantie hen altijd het voorrecht zou verschaffen om de scepter te zwaaien. Op 7 oktober 2023 werd deze hooghartige gedachte naar het rijk der fabelen verwezen.
De volledig asymmetrische machtsverhouding die de betrekkingen tussen Israël en de Palestijnen kenmerkte, lijkt verleden tijd. Voor het eerst sinds de Jom Kippoer-oorlog van 1973 werd Israël op 7 oktober geconfronteerd met een zogenaamde combined arms operatie. Dit keer waren het niet de nationale staten Egypte of Syrië die de aanval lanceerden; nee, dit keer waren het dezelfde gemarginaliseerde Palestijnen uit de Gazastrook. Met de hulp van het militair zeer competente IRGC (Islamic Revolutionary Guard Corps) werkte Hamas en de aan haar gelieerde organisaties in de schaduw van de ingestorte flatgebouwen van Gaza-stad aan hun militaire slagkracht. Het resultaat was vandaag zichtbaar. Israëlische militaire nederzettingen en forten, voorheen beschouwd als onneembaar, vielen als dominostenen. De Palestijnen maakten gebruik van zogenaamde jammers om Israëlische radarsystemen uit te schakelen. Vervolgens werden militanten met paragliders achter Israëlische linies gedropt, bewapende drones werden ingezet om de wereldberoemde Merkava-tanks te vernietigen, MANPADS werden ingezet om Israëlische Apache-helikopters uit te schakelen. Op het moment van schrijven heeft Israël 300 van zijn burgers verloren, waaronder veel IDF-soldaten, meerdere officieren en zelfs een brigadier-generaal. Tevens zijn tientallen Israëli’s ontvoerd en meegenomen naar Gaza, wat nog een staartje kan krijgen gezien Israël een doctrine hanteert waar zelfs honderden Palestijnse gevangenen worden geruild voor één enkele Israëli.
Alles in overweging nemende, is dit een spectaculaire mislukking van het militair-strategische veiligheidsapparaat van de Israëlische staat en een persoonlijke mislukking van de sterke man Benjamin Netanyahu. Sinds het einde van de Jom Kippoer-oorlog, 50 jaar geleden, heeft Israël niet zoveel burgers verloren in 24 uur als vandaag. Wat nu?
Het dilemma
In een reflex van oprechte woede lijken het Israëlische politieke establishment en de Israëlische publieke opinie hongerig naar vergelding. Op het moment van schrijven heeft de nationale veiligheidsraad van Israël aangekondigd dat Israël een grondoffensief zal lanceren in de Gazastrook. Hoewel de roep om vergelding vanuit Israëlisch perspectief begrijpelijk is, is dit vanuit zowel militair-strategisch als geopolitiek perspectief de slechtste weg die Israël op dit moment kan bewandelen. Hamas heeft op 7 oktober bewezen niet hetzelfde Hamas te zijn als in 2008/2009. De militante strijdgroep lijkt over aanzienlijke capaciteiten te beschikken om het Israëlische offensief te dwarsbomen. Israël loopt het risico om in een Stalingrad/Bakhmut-scenario gezogen te worden wanneer de IDF huis-aan-huisgevechten moet voeren in het extreem dichtbevolkte Gaza. Het militaire overwicht dat Israël heeft in de lucht en op het land is nagenoeg nutteloos bij het veroveren van een stad. Half ingestorte flatgebouwen zijn het favoriete domein voor sluipschutters. Tanks zijn nutteloos in nauwe straten waar ze gemakkelijk kunnen worden uitgeschakeld door één militant met één RPG. Een stad kun je alleen veroveren met infanterie, en de kosten die Israël zal betalen voor het veroveren en pacificeren van Gaza zullen hoog zijn, vermoedelijk te hoog. Israël heeft vanwege zijn relatief kleine bevolking niet de “luxe” die Rusland heeft; Israël kan zich, in tegenstelling tot Rusland, niet duizenden, laat staan tienduizenden doden veroorloven.
Daarnaast kon deze ongekende escalatie in de Gazastrook niet op een slechter moment voor Israël komen. Israël stond op het punt een ongekende diplomatieke doorbraak te bereiken door de betrekkingen met Saoedi-Arabië te normaliseren. Er werd gespeculeerd dat na Saoedi-Arabië ook Indonesië en Pakistan zouden volgen. Niets zal de normalisatie van betrekkingen met islamitische landen zo zwaar ondermijnen als de aanstaande beelden van vele dode en gewonde Palestijnen die de televisie- en smartphoneschermen van miljoenen moslims wereldwijd zullen domineren.
Eén ding lijkt duidelijk: we gaan enkele zeer kritische dagen en nachten tegemoet die de verhoudingen in het Midden-Oosten op scherp zullen zetten. De sterke man Netanyahu heeft, net als de Armeniërs in Nagorno-Karabakh, gegokt en verloren. Het negeren van de Palestijnse kwestie had bijna gewerkt, bijna.
