Omarm het verval opdat de feniks herrijze
Een hysterische oproep
Cultuur
Het mag geen nieuws heten dat het avondland in verval is. De tekenen zijn alom. Weliswaar hebben we het sinds het einde van de tweede oorlog goed gehad, beter dan ooit zelfs, onder de paraplu van Amerika, maar de boomerdroom is voorbij. Het gaat de komende decennia allemaal nog veel gekker worden, in cultureel opzicht, economisch, politiek enzovoort. Hoe de afwikkeling van het proces er exact uit gaat zien, is koffiedik kijken en ik ga me dan ook niet wagen aan precieze voorspellingen.
Zoals Friedrich Engels in de 19e eeuw verzuchtte over het kapitalisme van zijn tijd: “Men kan zich enkel verbazen dat het hele dwaze gedoe nog aan elkaar hangt!”1 Dat het krankzinnige spel niet eeuwig door kan gaan, staat vast. Politici zullen gereduceerd worden, voor zover ze dat al niet zijn, tot managers van het verval. Ze moeten het proces zodanig geleidelijk laten verlopen, dat er geen opstand uitbreekt en hun eigen positie behouden blijft. Rustig aan, dan breekt het lijntje niet.
Rest ons, die dit alles met lede ogen zien gebeuren dan geen enkele rol dan het verval werkeloos te bejammeren en bewenen? Moeten we ons schikken in de rol van Cassandra, die Troje ver van tevoren al zag branden, de machtige muren in puin, maar door niemand geloofd werd? Het discours van de hystericus/-a, zoals Lacan het noemde, komt naar mijn mening meer eer toe dan het krijgt. Het kan ook platweg effectief zijn. De dolle Mina’s waren expliciet hysterisch (dol) en dat bleek een winnende strategie te zijn. Bovendien: Cassandra’s voorspelling werd bewaarheid en Troje gíng ten onder.
Het discours van de hystericus wordt bij ons eminent vertolkt door Laurens Buijs. Hij is ontegenzeggelijk hysterisch, maar heeft ook een levensgroot punt. Het een sluit het ander niet uit. Maar de etymologie van het woord indachtig - ὑστέρα = baarmoeder - voelen weinig mannen zich geroepen de rol van hystericus op zich te nemen. Gillen en met servies smijten is onze eer te na. Onderbuikgevoel is tot daar aan toe, een verstoorde baarmoeder: neen.
De Reactionair
Boekenwinkel
Ondek onze grote collectie boeken, zoals De seksuele revolutie, in onze boekenwinkel.
Is het edeler “in the mind to suffer the slings and arrows of outrageous fortune or to take arms against a sea of troubles, and by opposing end them?”2Is het probleem niet net dat we machteloos zijn tegen het noodlot en dat onze inspanningen het te keren alleen op hoon tot loon kunnen rekenen? Moeten we dan, zoals de soldaat in Pompeii, tot het bittere eind op onze post blijven, zoals Spengler aanbeval, met ‘optimisme is lafheid’ als devies?3 Is deze vorm van martelaarschap welbeschouwd niet een iets masculienere vorm van hysterie? Stilletjes mokken aan de zijlijn kan ook nog, maar daar schiet niemand wat mee op.
Laten we liever het verval omarmen, ja zelfs accelereren. Hoe slechter hoe beter!4 Als de Europeaan het totale verval wil, waar hij immers op stemt, geef het hem dan. Is dit niet het toppunt van hysterie? Het zij zo. Laat de hele donderse boel naar de bliksem gaan, er is geen redden aan.
Daarna begint het grote puinruimen.
En dan: de herrijzenis, ook als we dat zelf niet meer mogen meemaken.
Laten we afsluiten met de onsterfelijke regels van de Turkse stoïsche mysticus en dichter Ardadük5:
Uit het verzengendste vuur
rijst de krachtigste feniks.
Op akkers bevrucht
met het bloed en as
van een verloren rijk
groeit de schoonste bloem.
Al wat van waarde is,
wordt weggesleept
voor de poorten van de hel.
Volledig citaat: “Und was von London gilt, das gilt auch von Manchester, Birmingham und Leeds, das gilt von allen großen Städten. Überall barbarische Gleichgültigkeit, egoistische Härte auf der einen und namenloses Elend auf der andern Seite, überall sozialer Krieg, das Haus jedes einzelnen im Belagerungszustand, überall gegenseitige Plünderung unter dem Schutz des Gesetzes, und das alles so unverschämt, so offenherzig, daß man vor den Konsequenzen unseres gesellschaftlichen Zustandes, wie sie hier unverhüllt auftreten, erschrickt und sich über nichts wundert als darüber, daß das ganze tolle Treiben überhaupt noch zusammenhält.” Friedrich Engels, Die Lage der arbeitenden Klasse in England. ↩︎
William Shakespeare, Hamlet. ↩︎
Volledig citaat: “Wir sind in diese Zeit geboren und müssen tapfer den Weg zu Ende gehen, der uns bestimmt ist. Es gibt keinen andern. Auf dem verlorenen Posten ausharren ohne Hoffnung, ohne Rettung, ist Pflicht. Ausharren wie jener römische Soldat, dessen Gebeine man vor einem Tor in Pompeji gefunden hat, der starb, weil man beim Ausbruch des Vesuv vergessen hatte, ihn abzulösen. Das ist Größe, das heißt Rasse haben. Dieses ehrliche Ende ist das einzige, das man dem Menschen nicht nehmen kann.” Oswald Spengler, Der Mensch und die Technik. ↩︎
Wordt toegeschreven aan Lenin. Zonder Verelendung geen revolutie, was het idee. ↩︎
Ardadük, Smeekbeden aan de Verhevene vanuit de beerput des levens, vertaald door dr. J. Botermans, 1966. ↩︎
Oberon
GKC
robert lemm