Welkom in de Karin joega

De bevrijding van de jaren ‘60

Eergisteren nog leefden wij in de middeleeuwen. De mens wilde vrij zijn, hij wilde genieten, hij wilde leven,¹ maar dat mocht niet van dominee of pastoor. Genot is zondig, zeiden ze, richt je op het eeuwige in plaats van het vluchtige. De mens was onderdrukt. Maar sinds wij vanaf de jaren ‘60 massaal van ons geloof zijn gevallen en geestelijke leiders ernstig aan gezag hebben ingeboet, hebben we daar geen boodschap meer aan. De bijbel is een gedateerd sprookjesboek en de hemel een fabeltje om het volk dom te houden en te verzoenen met hun ellende in het hier en nu. Je hebt maar één leven, dus moet je er het maximale uithalen. Genot was voortaan het hoogste streven.

Hedonistisch heldendom

Wij zijn de erfgenamen van deze hedonistische revolutie, die zich in schokkend rap tempo heeft voltrokken - zo rot bleek de oude ideologie. Maar door de jaren heen heeft de westerse mens toch wel geleerd dat puur hedonisme ook weer niet werkt. De hedonische tredmolen eindigt namelijk met een spuit in je arm in een vuil steegje.² Alleen de junk is bereid tot het uiterste te gaan. Gezondheid, eer, familie en zijn gebit wil hij opofferen aan de grote god Genot. Hij heeft Hem meer lief dan zichzelf en is zelfs bereid ervoor te sterven en kan dus als hedonistische held worden aangemerkt.

Geniet maar drink met mate

Dat is ook weer niet de bedoeling voor de halfbakken bourgeois hedonist. De onderliggende ideologie van het westen is dan ook niet zo zeer zuiver hedonisme maar kan beter worden getypeerd door frasen als ‘geniet maar drink met mate’ en ‘work hard play hard’. Je mag, nee móét genieten, maar wel gedisciplineerd, steriel en vooral veilig.³ Alcohol is prima, als je op maandag maar weer op je werk verschijnt. Seks mag zo vaak als je wil, maar wel met condoom en als het even kan zonder liefde, want dat is gevaarlijk.⁴ Harddrugs zijn vanzelfsprekend uit den boze. Kortom: Man hat sein Lüstchen für den Tag und sein Lüstchen für die Nacht: aber man ehrt die Gesundheit.⁵

Seks als heilige graal

Dit verklaart deels ook onze collectieve obsessie met seks. Dat is namelijk het hoogste, en anders dan harddrugs nog wel veilige genot. Mits je je maatregelen treft natuurlijk, en anders kun je altijd nog wel een abortusje scoren. En hoewel je nooit recht hebt op het lichaam van een ander, vinden we mensen die geen seks kunnen krijgen toch een beetje zielig en proberen we ze als maatschappij een handje te helpen, met bijvoorbeeld tv-programma’s als The undateables of uiteindelijk gesubsidieerd prostituteebezoek.⁶

Work hard, play hard

Iedereen die enige ervaring heeft met excessief genot, weet echter dat niet alles goud is wat er blinkt. Genot valt bijna altijd tegen, zeker in overdaad en al helemaal als je er niets voor hoeft te doen. Nu zorgt het kapitalisme nog voor enige disciplinering van het genieten, maar ook het loonslavenbestaan (work hard) geinterpuncteerd door weekeinden van slemperij (play hard), laat de mens leeg en onbevredigd achter. Het gegeven dat het er tegenwoordig vooral om gaat zoveel mogelijk mensen te laten zien dat jij geniet,⁷ in plaats van het genieten zelf, wat je immers in volmaakte isolatie zou kunnen doen, spreekt wat dat betreft ook boekdelen.

De Karin joega

Aangezien ons vermogen tot genieten in de afgelopen decennia dusdanig is afgestompt door overdaad en zelfs het allerhoogste genot in de praktijk vaak tegenvalt, zelfs voor de mensen die er het hardst voor werken, komt het zwaartepunt van onze ideologie op veiligheid te liggen. Als je dan zo’n loser bent die niet meer echt kan genieten, kan je anderen nog altijd de maat nemen dat ze niet veilig bezig zijn. Dit is het tijdperk van de archetypische Karin,⁸ de Karin joega. Men leest de tekenen hiervan al sinds jaar en dag in de vorm van alcoholvrij bier en rubber betegelde speeltuinen, maar de definitieve overgang van genot naar veiligheid wordt natuurlijk gemarkeerd door het coronaspektakel met al zijn hygiènetheater.⁹

Gefahr und Spiel

Theáter, want het gevaar laat zich niet temmen, door nog geen honderdduizend veiligheidsprotocollen. Genot zelf is nu ondergeschikt aan veiligheid en het streven naar veiligheid is een doel op zich geworden. Het leven is inherent gevaarlijk en eindigt met de dood. Zweierlei will der echte Mann, Gefahr und Spiel, zei Nietzsche.⁵ Welnu, laat ons mannen zijn.