Civitas en civilisatie

In dit artikel wil ik enige gedachten uitdiepen die ik onlangs heb gehad over de betekenis van ‘beschaving’, ‘civilisatie’ en ‘civitas’ en waarom vele naties dit niet bereiken. Ons woord ‘civilisatie’ stamt af van het Latijnse woord ‘civitas’ en de betekenis ligt er ook niet ver vandaan. Algemeen wordt onder een ‘geciviliseerde’ maatschappij een niet-vijandige, productieve, introspectieve en onderling samenhangende samenleving verstaan. Het brengt cultuur voort en geniet het.

Het Romeinse idee van civitas verschilt aan de oppervlakte niet veel, maar is daaronder volstrekt anders. Voor de vroege Romeinen was de wereld een vijandig oord. Elke zomer weer ondernam een andere naburige stam een rooftocht tegen hun stad en dit waren gewoonlijk losjes georganiseerde heuvelbewoners. Deze bergstammen zijn geen civilisaties, noch zijn het steden of hebben ze civitas. Soms waren het geen bergstammen, maar Gallische krijgsbendes die kwamen plunderen. Even goed was het platteland vol gevaar van beweeglijke bendes van jonge krijgers die wilden roven en doden. Dit gedrag is Indo-Europees, maar geciviliseerd is het niet. Zodra deze rondtrekkende stammen sedentair begonnen te leven, was het in familienederzettingen, dorpen die zo klein waren dat iedereen bloedverwant was. Toen de Romeinen de Aequi veroverden namen ze niet eens de moeite deze gehuchten een naam te geven.

Vergilius noemt de Aequi ‘een volk van ruwe bergbewoners, verslingerd aan de jacht en gewoon te roven’.¹ Uiteindelijk onderwierp Rome ze en dwong ze hun familienederzettingen (sommigen zullen de naam ‘langhuizen’ verkiezen) te verlaten om grotere gemeenschappen te vormen, die tot steden zouden uitgroeien. We zouden kunnen stellen dat de Aequi door Rome geciviliseerd werden, maar is het mogelijk de deugd van civitas aan een ander volk op te leggen?

Nee, authentieke civitas moet van binnenuit komen. Civitas is de deugd die dorpen tot steden doet uitgroeien uit eigen, innerlijke kracht. De Aequi werden bijeengehouden door familiebanden, niet door civitas. Op dezelfde manier worden moderne steden niet bijeengehouden door civitas, maar door economisch gemak. Mensen stromen binnen en drijven weer weg zoals het geld dicteert, zonder loyaliteit. De civiele staat daarentegen wordt niet door bloed of geld bijeengehouden maar door het ideaal van een samenleving. De machtige families van de familie-dorpen groeien naar elkaar toe om een grotere, civiele samenleving te stichten, op basis van gedeelde dromen of idealen. De onderklasse volgde hun voorbeeld. We zien dat de aristocratische klasse als eerst het idee van een stad opvat en zodoende de daimon van de stad baart, de gidsende geest of het superego. Dan begint de stad te leven, bevolkt door minderen die de aristocratische visie niet even nauwgezet kunnen volgen als de aristocraten zelf.

Athene werd bestuurd door de Eupatridai (letterlijk: uit goede vaders geborenen), krachtige mannen die de geest van de stad levend hielden, de economie vergrootten en oorlogen aanvoerden om de stad te verdedigen, tot op het bot loyaal aan de plaats die zij bestuurden door hun civitas (Grieks: arète). Later vervulden de Pentekosiomedimnoi (vijfhonderdschepelmannen) dezelfde rol. De bereidheid van de edelman om de stad en zijn idealen overeind te houden, is het eerste kenmerk van civitas. De stad is niet opgebouwd rondom gemakzucht en wordt niet op een passieve, trage, afwachtende manier geleid. Nee, het doel ervan ervan is een droom te vervullen en daarom moet het leiderschap actief, kordaat en krachtig zijn. Deze deugden zijn alleen kenmerkend voor de meest deugdzame mannen van de samenleving, niet voor de onderklasse. Maar de onderklasse wordt geladen met de energie en doelgerichtheid van de leiders en wordt op die manier boven zichzelf uitgetild.

Maar veel steden uit de antieke oudheid en nog meer in de moderne tijd zijn verstoken van de geest van civilisatie. Geen deugdzame leiders en daarom geen deugdzaam volk. Hele naties moeten het zonder civitas stellen en hebben geen echte steden. Stedelijke huisvesting verwordt tot slavenvertrekken voor het mondiale financiële grootkapitaal.

De Reactionair

Boekenwinkel

Ondek onze grote collectie boeken, zoals Desengaño, in onze boekenwinkel.

We kennen allemaal de beelden uit China van het peutertje dat wordt aangereden door een vrachtwagen en vervolgens uren hulpeloos op straat ligt zonder dat iemand een vinger naar het kind uitsteekt.² Is dat hoe civitas eruit ziet?

Bronze age pervert zegt dat China nooit het niveau van civilisatie heeft bereikt.³ Ik weet onvoldoende over de geschiedenis van China om een definitief oordeel te vellen, maar het heeft er inderdaad de schijn van dat de westerse eerbied voor menselijk leven en individuele prestaties geen opgeld doet in het centrale koninkrijk. Bronze age pervert heeft gelijk dat om de zoveel eeuwen een zuivering plaatsvindt waarbij miljoenen om het leven komen, waarna mensen weer gaan vissen en boeren alsof er niets is gebeurd. Is oriëntaals leven niet meer dan een gehaktmolen om een nationaal egregoor te voeden?⁴ Droomt de gewone man van de glorie van zijn stad? Opnieuw kan ik hier niet over oordelen, maar het heeft er wel de schijn van. Urbanisme-als-slavenhouderij lijkt op te gaan voor het leeuwendeel van Afrika en Azië. Europa en Amerika in het bijzonder hadden daarentegen geweldige civitas in hun mannen tot ongeveer een eeuw geleden. Heden ten dage is het nagenoeg verdwenen.

Als civitas is wat een dorp van leem- en stronthutten tot een stad maakt, dan hebben we bijna geen steden meer over. Ze zijn ontdaan van hun ingewanden. Zelfs als mannen civitas in hun harten hadden gloeien, welke steden zouden er dan nog over zijn om voor te zorgen of zelfs maar aan deel te nemen? Mondialisering is een kruistocht tegen dit gevoel. Als we willen dat steden en civitas terugkeren, kunnen we onze oude steden niet opnieuw tot leven wekken. We hebben niet eens familiedorpen die als zaadjes kunnen dienen waar nieuwe steden uit groeien. Dus moeten we die zelf scheppen.

Civitas vergt eerbied voor de voorouders der stad. Op zeker moment moeten wij de mannen worden die onze afstammelingen eer zullen trachten aan te doen. Eeuwenoude families richtten een altaar op voor hun voorouders opdat ze de door hen overgeleverde idealen niet verwaarlozen. Hoe kunnen we dit bereiken? Bronze age pervert beweert dat ons instinct voor piraterij en strijd zal herrijzen. Een familiedorp dat een edele bloedlijn kan cultiveren en kan dienen als het hoofdkwartier van de pater familias, de stamvader, ontstaat daar waar de leider van een krijgsbende beslag legt op land voor hem en de zijnen en zijn vijanden vernietigt.

We kunnen geschikte plekken hiervoor vinden in de minder geciviliseerde uithoeken van de wereld. De geciviliseerde delen van de wereld zijn nu louter nog gedomesticeerd. Zie dit, want nergens is er civitas onder de mensen. Geen werkelijke civitas althans, maar slechts een weerklank ervan, het nabeeld van goede wil jegens zijn buren maar nooit de wil om ten strijde te trekken voor jouw stad tegen anderen. Maar dit is een historische aberratie die niet zal beklijven. Op een dag zal civitas terugkeren tot de westerse wereld, zo niet door mannen met visie, dan toch uit noodzaak tegen zijn vijanden!

Dit voert ons tot het voornaamste punt aangaande de aard van de civiele deugd: de kerneenheid van civitas zonder welke het niet kan functioneren is vriendschap tussen mannen. Dat is wat de Indo-Europese kóryos bindt en de stadstaat even zo.⁵ Ook dit is een reden dat mannen tegenwoordig onder vuur liggen. Een stad bewoond door mannen die onderling loyaliteit voelen en ten opzichte van hun stad is veel moeilijker te manipuleren dan een stad van geatomiseerde eenlingen. Daarom willen de grote bureaucratieën van vandaag de dag mannen zonder vrienden, zonder vaste verblijfplaats, zonder wortels en zonder de moed te vechten.

Alle deugden van het leven zijn met elkaar verbonden. Loyaliteit, vriendschap en civitas staan schouder aan schouder. Als je er een cultiveert, moedig je de anderen aan. Daarom moeten we primair loyaliteit aan onze vrienden betrachten en moed aan ons ideaal.

Zonder blijft de wereld een vormeloze grijze massa.